Hürmüz boğazı dünyadaki en önemli boğazlardan bir tanesi aynı zamanda bulunduğu yer itibarıyla en sıkıntılı yerde bulunan bir boğazdır. Yine dünyanın en sıkıntılı körfezlerinden birisi olan Basra körfezi ile Umman körfezi arasında bulunmaktadır. Hürmüz boğazı yine dünya da ismi en çok duyulan boğazlar arasında bulunmaktadır.
Hürmüz boğazı özellikleri nelerdir?
-Arapça ismi Madîk Hürmüz, Farsça ismi ise Tange-ye Hormoz’dur. Arap yarımadasında bulunması ve İran ülkelerinden dolayı Arapça ve Farsça isimleri de bazı yerler de kullanılmaktadır.
- Umman körfezi ile Basra körfezi arasında olup bu iki körfezi birbirine bağlar.
-Boğazın kuzey kısmı İran toprakları, Güney kısmı ise Umman topraklarıdır. Yani bir İstanbul boğazı veya Çanakkale boğazı gibi sadece tek ülkenin sınırları içinde bulunmamaktadır.
-Hürmüz boğazı oldukça geniş bir boğazdır. En dar yeri yaklaşık 50 kilometre olarak belirtilmektedir (wikipedi kayıtlarında Hürmüz boğazı genişliği 39 kilometre olarak belirtilmiş olmasına karşın en dar yerinin 50 kilometre olduğu bilgisi öne çıkmaktadır)
-Hürmüz boğazı özellikle körfez ülkelerinin dışarıya deniz yoluyla açıldığı bir kapıdır. Çünkü İran, Irak, Kuveyt, Suudi Arabistan, Bahreyn, Birleşik Arap Emirlikleri ve Katar’ın üretmiş olduğu petrol diğer ülkelere bu boğazdan geçerek ulaşır. Yaklaşık olarak Ortadoğu veya körfez bölgesinde üretilen petrolün 2/5’lik kısmı (%40) bu boğazdan geçmektedir. Gemi ulaşımı ile özellikle Avrupa’nın batı ülkelerine, Amerika Birleşik Devletlerine ve Çine ihraç edilmektedir. Bu özelliğinden dolayı Hürmüz boğazı alternatifi olmayan bir boğaz olarak adlandırılmakta ve önem kazanmaktadır.
-Hürmüz boğazı petrol ile birlikte Dünya LNG yani sıvılaştırılmış gaz ihracatının da 2/3’lük gibi yüksek bir miktarın geçtiği bir boğazdır.
-Hürmüz boğazı bu kadar önemli bir boğaz olduğundan dolayı özellikle dünyanın Amerika Birleşik Devletleri gibi büyük ülkelerinde üzerinde durduğu bir boğaz olmuştur. Özellikle İran ve Umman boğazdaki tam denetimi sağlamak adına bazı girişimlerde bulunmuşlardır. Örneğin ilk zamanlarda 21 millik boğazın 15 mili uluslararası sular iken İran’ın 1959 yılında karasularını 12 mile çıkarması Umman’ında aynı adımı 1972 yılında atması sebebiyle bu boğaz tamamen bu ülke karasularına dönüşmüştür. Bu nedenden dolayı birçok kere geçişlerde sıkıntılar ortaya çıkmıştır. Fakat Hürmüz boğazı körfez ülkeleri ile birlikte diğer büyük bazı ülkeler tarafından da önemli bir boğaz olmasından dolayı Gerek Umman’ın gerekse İran’ın tek başına yönetebileceği ve hüküm sahibi olabileceği bir konumu bulunmamaktadır. Ayrıca bazı konusunda uzman kişilerin yaptığı açıklamalar ve analizler gereğince Hürmüz boğazının Uluslararası bir transit geçiş noktası olarak kabul edilmektedir. Ayrıca Basra körfezinden çıkışın başka bir alternatifi bulunmadığından dolayı Uluslararası bir özellik taşımaktadır.
-Amerika Birleşik Devletleri’nin bu boğaz sebebiyle bazı ülkelerde askeri üssü bulunmaktadır. Ve bu bölgede belki de en çok askeri varlığa sahip olan ülke Amerika Birleşik Devletleridir.
-Hürmüz boğazına hukuki açıdan bakıldığı zaman özellikle İran’ın bazı hususları kabul etmemesi sebebiyle kesin bir hukuki çözüme kavuşamadığı açık olarak görülmektedir. Özellikle İran boğazdan geçecek olan Savaş gemileri, denizaltılar ve Nükleer Güçle çalışan gemilerin ülkesinden izin alması gerektiğini savunsa da özellikle Amerika Birleşik Devletlerinin bu duruma karşı çıktığı ve bazı durumlar haricinde ve çoğu zaman izin almadığı bilgisi bulunmaktadır.
